علی باقریان کلات؛ اسماعیل فیلهکش؛ علیرضا مجیدی
چکیده
سازندهای مارنی بهدلیل دارا بودن ویژگیهای فیزیکوشیمیایی نامناسب، از پوشش گیاهی ناچیزی برخوردار بوده، به شدت فرسایشپذیر هستند. این سازندها حدود 2000 کیلومتر مربع از اراضی شهرستانهای سبزوار و داورزن را تشکیل میدهند. در این پژوهش، ویژگیهای زمینشناسی، خاکشناسی و پوشش گیاهی سازندهای مارنی شهرستانهای سبزوار و داورزن بررسی ...
بیشتر
سازندهای مارنی بهدلیل دارا بودن ویژگیهای فیزیکوشیمیایی نامناسب، از پوشش گیاهی ناچیزی برخوردار بوده، به شدت فرسایشپذیر هستند. این سازندها حدود 2000 کیلومتر مربع از اراضی شهرستانهای سبزوار و داورزن را تشکیل میدهند. در این پژوهش، ویژگیهای زمینشناسی، خاکشناسی و پوشش گیاهی سازندهای مارنی شهرستانهای سبزوار و داورزن بررسی شدند. از نظر زمینشناسی، در منطقه دو نوع سازند مارنی شامل سازند مارن نمکی و مارن قرمز گچدار وجود دارد. شیبهای جنوبی، غالبا فاقد پوشش بوده، میزان پوشش گیاهی بر روی شیبهای شمالی بین صفر تا 27 درصد متغیر است. سه جنس گیاهی درمنه، سالسولا و افدرا جنسهای گیاهی غالب عرصههای مارنی را تشکیل میدهند. بهمنظور شناخت ویژگیهای فیزیکوشیمایی خاکهای مارنی، در محدوده استقرار هر یک از سه جنس گیاهی درمنه، سالسولا و افدرا در دامنههای شمالی، چندین پروفیل خاک حفر شد. از هریک از پروفیلها از عمق صفر تا 40 سانتیمتری، نمونه خاک برداشته و تحلیل شد. نتایج نشان داد که در جنسهای گیاهی مورد بررسی، با افزایش پوشش گیاهی از 10-0 درصد به 24-10 درصد، ویژگیهایی از خاک نظیر هدایت الکتریکی، اسیدیته، درصد ژیپس، سیلت و رس، سدیم، پتاسیم، منیزیم، کلر، سولفات، مجموع آنیونها و کاتیونها و نسبت جذب سدیم کاهش نشان داده و ویژگیهایی چون درصد کربن، نیتروژن، فسفر و درصد مواد خنثیشونده و ماسه و میزان بیکربنات غالبا افزایش نشان میدهند. در این پژوهش، تجزیه و تحلیل آماری دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS صورت گرفت. بررسیها نشان داد که جنسهای گیاهی درمنه و افدرا بهترتیب دارای بیشترین و کمترین درصد پوشش گیاهی بوده و این تفاوت از نظر آماری با استفاده از آزمون دانکن معنیدار است. ضمنا میزان شوری و گچ موجود در خاک مارنی از مهمترین عواملی است که در میزان استقرار پوشش گیاهی نقش بهسزایی ایفا میکنند.
علی باقریان کلات؛ غلامرضا لشکریپور؛ محمد غفوری؛ علیاکبر عباسی
چکیده
در مناطق واجد خاکهای با فرسایشپذیری زیاد که فاقد پوشش گیاهی بوده و یا میزان پوشش گیاهی ناچیز است، سرشت ذاتی سنگ مادر، نقش بهسزایی در تولید رواناب و هدررفت خاک بر عهده دارد. این تحقیق، با هدف بررسی اثر نوع لیتولوژی و مواد مادری بر هدررفت خاک با استفاده از دستگاه شبیهساز باران در حوزه آبخیز سد سنگرد واقع در استان خراسان رضوی انجام ...
بیشتر
در مناطق واجد خاکهای با فرسایشپذیری زیاد که فاقد پوشش گیاهی بوده و یا میزان پوشش گیاهی ناچیز است، سرشت ذاتی سنگ مادر، نقش بهسزایی در تولید رواناب و هدررفت خاک بر عهده دارد. این تحقیق، با هدف بررسی اثر نوع لیتولوژی و مواد مادری بر هدررفت خاک با استفاده از دستگاه شبیهساز باران در حوزه آبخیز سد سنگرد واقع در استان خراسان رضوی انجام شد. برای انجام این پژوهش، ابتدا 11 واحد همگن (واحدهای کاری) بر مبنای نوع لیتولوژی شامل مارن و کنگلومرا و رخسارههای فرسایشی شامل سطحی-شیاری، شیاری و شیاری-آبراههای در کاربری مرتعی و در شیب مشابه (20 درصد) انتخاب شد. 33 آزمایش در شدت بارش 36 میلیمتر در ساعت و به مدت 30 دقیقه با شبیهساز باران بر روی واحدهای کاری، انجام شد. مقدار رسوب هر یک از آزمایشها اندازهگیری شد. بهمنظور بررسی عوامل موثر در تلفات خاک و فرسایشپذیری، نمونهبرداری از خاک در لایه صفر تا 15 سانتیمتری نیز از مجاور پلاتهای مورد آزمایش برداشته شد. تحلیل آماری اطلاعات با استفاده از نرمافزار SPSS 22 انجام شد. نتایج نشان داد که لیتولوژیهای مورد بررسی از نظر فرسایش و رسوبدهی با یکدیگر تفاوت معنیدار دارند. دو واحد کاری شامل مارن حاوی املاح فراوان واجد فرسایش شیاری-آبراههای (Eem-RG) و کنگلومرا واجد فرسایش سطحی-شیاری (Plc-SR) بهترتیب با رسوبدهی 260.9 و 45.1 گرم در متر مربع دارای بیشترین و کمترین مقدار رسوبدهی میباشند. برخی از ویژگیهای خاک مانند درصد سیلت، رطوبت اولیه خاک، شوری، اسیدیته و نسبت جذب سدیم با میزان فرسایش و رسوبدهی خاک دارای همبستگی مستقیم و عوامل درصد پوشش گیاهی و درصد سنگریزه موجود در سطح خاک و همچنین، درصد ماسه، کربن آلی و درصد آهک فعال خاک با میزان فرسایش و تولید رسوب، همبستگی معکوس نشان میدهند.